Było wczoraj w Ewangelii. Źle się kojarzy, głównie z niewolą i przymusem pracy. Skoro jednak Jezus mówi, że może być słodkie, to może warto grzebnąć głębiej i sprawdzić, co tak naprawdę zawiera ten obraz? I co ma wspólnego z bł. Czesławem, którego odkryłam kilka lat temu, podczas pierwszej wizyty u wrocławskich OP. Od tamtego czasu mam do niego bardzo dużo sympatii, nie mówiąc o zaufaniu.
Jarzmo, o którym mówił Jezus, było zwykle drewniane i zaprzęgano do niego bydło, zazwyczaj parę. W zależności od rasy, zakładano je na kark lub pod rogi na czoło. Co istotne, był to wynalazek ułatwiający pracę i to głównie… zwierzęciu.
Naprawdę. Dzięki temu, że jarzmo opierało się na konkretnej części ciała wołu, sprawiało, że nie musiał wkładać tak dużo siły w ciągnięcie pługa czy wozu, jak w klasycznej uprzęży. Po prostu lepiej wykorzystywał swoją siłę. Ponadto jeśli zwierzaki szły w parze, jarzmo sprawiało, że wyrównywały krok, szły równo i dzięki temu mogły lepiej ze sobą współpracować. Tego typu uprząż też nadawała im zdecydowanie kierunek, łatwiej było nimi kierować.
Dziś także jarzmo (tylko inne, metalowe) jest elementem spinającym i wzmacniającym przez to różnego rodzaju mechanizmy składające się z wielu, najczęściej różnych elementów.
Tym, co w jarzmie bywa trudne, jest właśnie ograniczenie swobody ruchu. Takie jest zadanie jarzma i prawidłowo założone właśnie temu służy, jednocześnie nie zadając bólu / nie niszcząc nosiciela, chociaż trzeba do niego przywyknąć. Dzięki niemu można lepiej wykorzystać swój potencjał, ale za cenę częściowej rezygnacji ze swobody.
Jezus mówi o swoim jarzmie, że jest słodkie, i myślę, że ma na myśli słodycz wynikającą z miłości. Jeśli ograniczamy siebie dlatego, że dążymy do jakiegoś dobra lub czyjegoś dobra, przyjmujemy to ograniczenie ze spokojem a czasem nawet z radością. Wkładamy na nasz kark jarzmo, bo wiemy, że ono jest środkiem przyśpieszającym osiągnięcie celu, do którego zmierzamy.
Tu następuje moment, kiedy na scenę wchodzi Czesław [oklaski]. Powtarzam to wszędzie, ale on naprawdę zostawił bardzo dużo, wybierając habit. Karierę duchownego, swobodę wysokiego kościelnego dygnitarza, poczucie władzy płynące z zarządzania finansami kolegiaty sandomierskiej, pewność jutra – rzecz bardzo cenna dla kogoś, kto wszedł już w druga połowę swojego życia. Przyjął na swój kark jarzmo reguły i konstytucji, żebraniny i niepewnej przyszłości w dopiero kiełkującej prowincji, konieczność kroczenia we wspólnocie, czasem z ludźmi, których sam by nie wybrał na towarzyszy.
I podobnie jak orzący wół nie szedł w tej uprzęży sam. O ile św. Dominik przez wiele lat na początku zakonu jest tylko z jeszcze jednym ojcem, to polska prowincja zaczyna się od razu od małej wspólnoty: Jacka, Czesława i Hermana. Do Krakowa (jak zanotował Jan Długosz) przyjdzie ich, licząc z Jackiem, już dziewięciu.
Habit był jego jarzmem, a dokładnie zasady życia, jakie przyjął, nakładając ten strój. Ograniczyły jego swobodę? Tak. Narzuciły określony sposób przeżywania dnia a nawet życia? Oczywiście. Doprowadziły ostatecznie do świętości? No ba. Co więcej, z jej owoców do dziś możemy korzystać – kto kiedykolwiek prosił Czesława o wstawiennictwo, na pewno potwierdzi.
Słodkie jarzmo, słodkie jego owoce. Chwała temu, który miał odwagę zaryzykować.
magdalenka 
Z tą słodyczą to nie wiem skąd. Trza by poszperać (Wulgata?). W każdym razie greckie chrestos to dobry, wartościowy, pożyteczny, miły. W tym zdaniu słowniki proponują „łatwy”. Na pewno jarzmo rzecz pożyteczna.
Często przy przekładzie innym niż interlinearny tłumaczy się całe frazy, a nie słowo po słowie. Jak popatrzyłam do słownika języka polskiego, to zakres znaczeniowy polskiego „słodki” dobrze oddaje sens greckiego wyrażenia. W jarzmie nie ma nic trudnego – wkłada się je na kark i się idzie, więc „łatwe jarzmo” niewiele mówi, moim zdaniem. Za to słodki to inaczej po polsku też miły, przyjemny, łagodny, a nawet (wg słownika Doroszewskiego) żyzny, a więc pożyteczny. Podejrzewam, że dlatego tłumacz wybrał zwrot frazeologiczny „słodkie jarzmo”.
Nie używam linearnego ani nie miałam na myśli tego typu tłumaczenia. Przypomniało mi się, co mówił o tym fragmencie profesor z greki.
„Łatwe” (easy) jako niesprawiające trudności, przeciwne temu, co ostre, szorstkie. To zresztą paralelizm synonimiczny jest, więc odpowiednik „lekkiego do niesienia ciężaru”. Dla mnie „słodkie” niesie w sobie element przyjemności, którego w tym zestawieniu z jarzmem nie ma. O młotku nie powiem, że słodko się go używa. Narzędzia mogą być pożyteczne, wygodne w użyciu itd., ale nie miłe (to chrestos o osobach).
To w jarzmie w końcu może być coś trudnego (wpis) czy nie (komentarz)? Tak, nieco inny kontekst wypowiedzi, ale jednak bazujący na tym samym obrazie.
Polskie „łatwy” ma inne pole znaczeniowe niż angielskie „easy”, w polszczyźnie przeciwieństwem ostrego jest tępe, a szorstkiego – gładkie, a te słowa nie są synonimami pojęcia „łatwy”; ostatecznie „gładki” jeszcze by się zmieścił.
A o element przyjemności też chodzi 🙂 To właśnie wybrzmiewa w kontekście małżeństwa (po polsku mówi się przecież o słodkim jarzmie małżeństwa). Jarzmo ułatwia pracę, więc można powiedzieć, że czyni ją przyjemniejszą.
Co do trudności: używanie jarzma samo w sobie nie jest trudne, ale bycie w jarzmie już takie być może; mój dziadek hodował konie i jak się wprzęgło do jednego zaprzęgu dwa, które chodziły w różnym tempie albo były różnej wysokości, to było widać, jak się ze sobą męczą. Za to jak się zaprzęgało takie, co do siebie pasowały, jechało się idealnie.
Zresztą w tekście wyraźnie piszę, na czym polega trudność związana z jarzmem: na ograniczeniu wolności.
Może mam alergię na cukier:)
😀 tak mi się skojarzyło z tłumaczeniami książek św. Franciszka Salezego – tam też jest często „słodycz”, choć współcześnie wypadałoby to ująć inaczej
może tu też